เมืองบางพาน
เป็นเมืองสำคัญทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี เมืองหนึ่งที่น่าศึกษาอยู่ในเขตอำเภอพรานกระต่าย
เป็นเมืองที่สำคัญและเก่าแก่ ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัย เป็นราชธานี หรือก่อนหน้านั้น
หลักฐานจากจารึกนครชุม ซึ่งจารึกเมื่อปี พ.ศ.1900 ในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไท
จารึกไว้ว่า " พิมพ์เอารอยตีน
.อันหนึ่งประดิษฐานไว้ในเมืองบางพาน
เหนือจอมเขานางทอง " ซึ่งหมายถึงการนำรอยพระพุทธบาทจำลองมาประดิษฐานไว้ที่เขานางทองเมืองบางพานแสดงว่าเมืองบางพานเคยเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
จากจารึกฐานพระอิศวร ซึ่งจารึกในปีพุทธศักราช 2053 ได้กล่าถึงเมืองบางพานไว้ว่า
"
ถนนถลา อันเป็นตรธานไปถึง บางพาน" อนึ่งท่อปู่พระยาร่วง ทำเอาน้ำไปถึงบางพานนั้น
ก็ถมหายสิ้น" แสดงถึงเมืองบางพาน เจริญขนาดมีถนนพระร่วงตัดผ่าน และมีการขุดท่อทองแดง
เอาน้ำจากเมืองกำแพงเพชรไปเลี้ยงเมืองบางพาน มาเกือบ 700ปี แสดงถึงวิทยาการอันก้าวหน้ามากกว่าทุกๆเมือง
เท่าที่มีหลักฐาน
จากจารึกหลักที่
4 ได้กล่าวถึง การเดินทางของพระมหาสามีสังฆราชจากประเทศลังกา มาสุโขทัย
ผ่านเมืองบางพานแสดงถึงเมืองบางพานเป็นเมืองใหญ่ เมื่อมีพระสังฆราช
เสด็จมาต้องผ่านเมืองบางพาน อาจเสด็จประทับเมืองบางพาน
เมืองบางพานกลายเป็นเมืองร้าง ในช่วง 400 ปีที่ผ่านมา เพราะ ชื่อเมืองบางพานหายไปจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์
จากจารึก และพงศาวดารไม่มีหลักฐานใดที่กล่าวถึง เมืองบางพานอีกเลย นักประวัติศาสตร์
และนักโบราณคดี ให้ความสนใจ เมืองบางพานน้อยมาก ข้อมูลที่มีผู้เขียนไว้แทบไม่สามารถนำมาค้นคว้าได้
จากการสำรวจ ด้วยการเดินสำรวจทุกตารางนิ้วในเมืองบางพาน พบว่า ปัจจุบันสภาพเมืองบางพาน
ไม่มีสภาพบ้านเมือง เหลืออยู่เลย ถูกทำลายเกือบหมดสิ้น วัดทุกวัดถูกขุดไม่เหลือซาก
กำแหงขนาดใช้รถ
แบกโฮ ขุด ทำลายอย่างสิ้นซาก ชาวบ้าน บางทีเรียกเมืองบางพานว่าบ้านวังพานเก่า
มีเนื้อที่ประมาณ 300 ไร่ เมืองบางพาน มีกำแพงเมืองเป็นรูป สี่เหลี่ยมผืนผ้า
ที่มุมเมืองก่อเป็นรูปโค้งมนแปลกกว่าเมืองอื่นๆ มีกำแพงเมือง 3 ชั้น มีซากโบราณสถานอยู่มากมาย
กำแพงเมืองชั้นใน กว้าง 326.50 เมตร ยาว 507.50 เมตร แต่ไม่ได้รับการดูแล จากทางราชการ
ที่ดินภายในกำแพงเมือง ถูกบุกรุกจับจองซื้อขายกันอย่างน่าละอาย คนที่ทำกินและบุกรุกล้วนแต่เป็น
นายทุนต่างถิ่น น่าแปลกในมากที่เมืองสำคัญอย่างเมืองบางพาน กลับขาดการดูแล
พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบันทึกถึงเมืองบางพาน ในหนังสือเที่ยวเมืองพระร่วงว่า
"เมืองบางพานต้องถูกทิ้งร้างไป
เพราะแม่น้ำเขินไป ไม่มีน้ำพอกิน ทำให้ต้องย้ายเมือง
และทิ้งเมืองบางพานให้ร้างไป"
น่าเสียดายเมืองสำคัญและยิ่งใหญ่ในอดีต
กำลังถูกลืม ไปจากหัวใจคนกำแพงเพชร อีกไม่นานเมืองบางพานจะเหลือเพียงชื่อเช่นเมือง
เทพนคร และเมืองคณฑี ในที่สุด ช่วยกันที คนกำแพงเพชร
และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกคน
..ประเทศใหม่จำนวนมากอยากมีประวัติความเป็นมาอันยาวนานเช่นเรา
แต่เรากับไม่ใส่ใจ ในความยิ่งใหญ่ในประวัติศาสตร์ของตนเอง
|
|
