ดินสอพองกำแพงเพชร

 

         จะมีคนกำแพงเพชรสักกี่คนที่ทราบว่า ใต้แผ่นดินอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ที่เต็มไปด้วยศิลาแลง อันทรงคุณค่า ต่อเมืองมรดกโลก มีดินขาว ที่เรียกกันว่าดินสอพอง จำนวนมาก ดินสอพอง หมายถึง ดินขาว เราเองก็ไม่เคยทราบเช่นกัน ว่า มีดินสอพองใต้แผ่นดินกำแพงเพชร และได้ถูกนำมาผลิตดินสอพอง มานับร้อยปี นับเป็นภูมิปัญญาไทยที่สืบทอดมาอย่างควรบันทึกไว้ ในรายการโทรทัศน์วัฒนธรรมของเรา
          เรา ได้รับแจ้งจากคุณนิมิตร บัลลังก์นาค รองนายกองค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลิง ว่าที่หนองปลิง มีการผลิต ดินสอพอง ต่อเนื่องมากว่าร้อยปี และวัตถุดิบ คือดินสอพอง อยู่ที่หนองปลิงนี่เอง
          ท่านพาเรา ไปพบกับ แม่ขี้เหร่ ภู่สวัสดิ์ อายุ 70 ปี ธิดาของ คุณแม่บุญเลื่อน ศรีอินทร์ ซึ่ง ทำอาชีพผลิตดินสอพองมาตั้งแต่ รุ่นยาย คือประมาณ 100 ปีที่ผ่านมา แม่ขี้เหร่ นำไปชมบ่อดินสอพอง บริเวณวัดริมทาง ในอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ซึ่งได้มาสำรวจพบ ตั้งแต่สมัย รัชกาลที่ 5 น่าสนใจมากบริเวณบ่อดินสอพอง มีเนื้อที่ หลายไร่ และเป็นภูมิปัญญาที่น่าศึกษาและภาคภูมิใจ ร่องรอยการขุดดินสอพอง ดินเก่าทับถมดินใหม่ ท่ามกลางซาก ปรักหักพังของ โบราณสถาน ที่ถูกขุดค้น ครั้งแล้วครั้งเล่า
          ดินสอพองตามตำนานเล่าขานกันว่า….พระรามจากมหากาพย์รามายณะ ได้แผลงศรไปตกที่ใด ที่ดินบริเวณนั้น จะสุก และกลายเป็นสีขาว กลายเป็นดินสอพองในที่สุดดินสอพองมีแหล่งใหญ่อยู่ที่จังหวัดลพบุรี…ตำนานจึงมีเค้า
เรื่องจริง
้          ประโยชน์ของดินสอพองมีมากมาย ปัจจุบันคนส่วนใหญ่ใช้ประโยชน์จากดินสอพองในเทศกาลสงกรานต์เท่านั้น แต่คนสมัยโบราณใช้ดินสอพอง ตั้งแต่ตื่นเช้าใช้ทาหน้าและทาตัวแทนแป้ง ใช้รับประทานเป็นอาหารว่าง โดยเฉพาะผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ ใช้เป็นยาทาแก้ผด ผื่นคัน ผสมน้ำมะนาวทาเมื่อหัวโน ใช้ตบประตูหน้าต่างก่อนที่จะวาดลายลงเนื้อไม้ ใช้ ลง เนื้อไม้ที่เป็นรูเป็นร่องให้เรียบเนียน
         อาชีพการทำดินสอพอง ในอำเภอเมืองกำแพงเพชร เหลือเพียงที่บ้านหนองปลิงเพียงแห่งเดียวเท่านั้น แม่เฒ่าขี้เหร่ ภู่สวัสดิ์ ยังมีความสุขที่ได้ ทำดินสอพองเข้าสู่ตลาดกำแพงเพชร และจังหวัดใกล้เคียง ท่านมีความสุขมาก เมื่อมีใครมาเรียนรู้การผลิต ดินสอพอง จะมีใครสืบต่อ ลมหายใจแห่งภูมิปัญญา การสร้างสรรค์ ดินขาวให้เป็นดินสอพองต่อไปอีกหรือไม่ เป็นคำถามที่รอคำตอบทั้งๆที่การทำดินสอพอง มีรายได้ดี โดยเฉพาะช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เดือนเมษายน ตกเดือนละสี่ถึงห้าพันบาท ซึ่งสามารถเลี้ยงตนเองได้ นับเป็นรายได้เสริมที่น่าสนใจมากถ้าสนับสนุนภูมิปัญญาไทย คงต้องหันมาใช้ดินสอพองกันประวัติศาสตร์ได้จารึกว่าแผ่นดินอันอุดมที่กำแพงเพชรมีดินขาวหรือดินสอพองที่มีคุณภาพไม่แพ้แหล่งใดในประเทศไทย