ครั้งเมื่อสมเด็จพุฒาจารย์ โต ขึ้นมาเยี่ยมญาติที่เมืองกำแพงเพชร ได้ค้นพบพระบรมธาตุที่เมืองนครชุม เป็นเจดีย์สามองค์อยู่บนฐานเดียวกัน…… ภายหลังพระยากำแพง อ่อง เป็นผู้ว่าราชการเมืองกำแพงเพชร พญาตะก่า พี่ชายของพะโป้ ได้ขออนุญาตรื้อพระเจดีย์สามองค์นี้ทำใหม่รวมเป็นองค์เดียวกัน ขณะรื้อพระเจดีย์สามองค์นั้น ได้พบตรุพระพิมพ์และจารึกลานเงินอักษรขอม กล่าวถึงตำนานการสร้างพระเครื่องเมืองกำแพงเพชรมีความสำคัญว่า……….
           ตำบลเมืองพิษณุโลก เมืองกำแพงเพชร เมืองพิชัยสงคราม เมืองพิจิตร เมืองสุพรรณ
ว่ามีฤาษี 11 ตน ฤาษีเป็นใหญ่สามตน ตนหนึ่งฤาษีพิลาไลย ตนหนึ่งฤาษีตาไฟ ตนหนึ่งฤาษีตาวัว ไปเอาว่านทั้งหลาย อันมีฤทธิ์เอามาสักพัน เก็บเอาเกสรไม้อันวิเศษ ที่มีกฤษณาเป็นอาทิ แล้วป่าวร้องเทวดามาช่วยกันบดยา ทำเป็นพระพิมพ์ ประดิษฐานด้วยมนตร์คาถาทั้งปวง แล้วนำไปประดิษฐานไว้ในเจดีย์
           พระอิทธิคุณ พระพุทธคุณ กล่าวไว้ว่า แม้อันตรายสักเท่าใดก็ดี ให้นิมนตร์พระใส่ศีรษะการทั้งปวงจะหายสิ้น ………ถ้าจะเข้าสู่สงคราม ให้เอาพระใส่น้ำมันหอมแล้วใส่ผมจะป้องกันอาวุธได้ทั้งปวง ………..ถ้าจะให้ผู้หญิงรัก หลงใหล..ให้เอาพระสรงน้ำมันหอมใส่ใบพลูแล้วทาตัว
…………ถ้าเจรจาให้คนกลัวและเชื่อถือเอาพระใส่น้ำมันหอมหุงด้วยขี้ผึ้งแล้วนำมาสีปาก …
ในจารึกลานเงินได้กล่าวถึงอิทธิฤทธิ์ของพระเครื่องอีกมากมาย…….พระกำแพงเม็ดขนุน และพระซุ้มกอ จึงเป็นที่แสวงหาแก่คนทั้งปวง………..
          พระกำแพงเม็ดขนุน……..พุทธลักษณะ เป็นพระเครื่องปางลีลา มีลักษณะงดงามมากโดยเฉพาะพระที่พบทุ่งเศรษฐี มีลีลาที่อ่อนไหวเป็นศิลปะชั้นสูงของกำแพงเพชรโดยแท้ วงการพระเครื่องถือว่าพระกำแพงเม็ดขนุนเป็นเอกในบรรดาพระเครื่องปางลีลาด้วยกัน พระอุระผึ่งผายแบบลักษณะมหาบุรุษ ไม่เอี้ยวองค์ พระนาภีเรียวเล็ก พระเพลาท่อนบนพูอูมงาม พระเพลาท่อนล่างเรียวงาม องค์พระรูปยามมน หลังนูน เรียกกันโดยทั่วไปว่ากำแพงเม็ดขนุน
          พระกำแพงเม็ดขนุน มี 2 แบบ คือ
          พระที่กำลังลีลา ก้าวย่างด้วยพระบาทขวา หรือเรียกว่าเขย่งขวา พระหัตถ์และ
พระกรขวาปล่อยไปตามพระวรกายที่อ่อนช้อยงดงาม พระหัตถ์ซ้ายยกขึ้นเสมอพระอุระประเทศ
พระเศียรเอียงเล็กน้อย รับกับพระหัตถ์ขวาที่ย้ายไปตามพระวรกาย กรุทุ่งเศรษฐีจะเขย่งขวา ฝั่งกำแพงเพชร จะเขย่งทั้งขวาและซ้าย
          แบบที่สอง พระกำแพงลีลาที่ก้าวย่างด้วยพระบาทซ้าย หรือเรียกว่าเขย่งซ้าย พระหัตถ์และพระกรซ้ายก็ปล่อยไปตามวรกาย พระหัตถ์ขวายกขึ้นเสมอพระอุระประเทศ
          กรุที่พบพระกำแพงเม็ดขนุน มีกรุนาตาคำ กรุหนองพิกุล กรุวัดพระบรมธาตุ พระกำแพงเม็ดขนุนมี 2 แบบ คือพิมพ์เล็กและพิมพ์ใหญ่
          เนื้อและสี…. วัสดุที่ใช้สร้างเป็นดิน มีส่วนผสมว่านและเกสรวิเศษ ที่เรียกกันว่าเนื้อผง เป็นดินเนื้อละเอียด ถ้าเป็นสีแดง หรือสี เหลือง จะปรากฏวัสดุคล้ำเป็นจุดอยู่ในเนื้อ เรียกว่า
ดอกมะขาม เนื้อดินมีสีแดง สีเหลืองปนแดง สีพิกุลแห้ง สีดำ สีเขียว ส่วนเนื้อชิน เป็นชนิดอ่อนเหนียว ด้านหลังเป็นรอยผ้าพิมพ์เป็นผ้าละเอียด ……..มีพุทธคุณดังกล่าวไว้ในจารึกลานเงิน…
ข้างต้นที่พรรณนา…………