วันออกพรรษาที่เมืองกำแพงเพชร
วันออกพรรษาเป็นวันสำคัญในพระพุทธศาสนา เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "วันมหาปวารณา" คำว่า"ปวารณา"แปลว่า "อนุญาต" หรือ "ยอมให้" คือ เป็นวันที่เปิดโอกาสให้พระภิกษุสงฆ์ด้วยกัน ว่ากล่าวตักเตือนกันได้ ในข้อที่ผิดพลั้งล่วงเกินระหว่างที่จำพรรษาอยู่ด้วยกัน ในวันออกพรรษานี้กิจที่ชาวบ้านมักจะกระทำก็คือ การบำเพ็ญกุศล เช่น ทำบุญตักบาตร จัดดอกไม้ ธูป เทียน ไปบูชาพระที่วัด และฟังพระธรรมเทศนา ของที่ชาวพุทธนิยมนำไปใส่บาตรในวันนี้ก็คือ ข้าวต้ม มัดไต้ และข้าวต้มลูกโยน และการร่วมกุศล "ตักบาตรเทโว" คำว่า "เทโว" ย่อมาจาก"เทโวโรหน" แปลว่าการเสด็จจากเทวโลกการตักบาตรเทโว จึงเป็นการระลึกถึงวันที่ พระพุทธองค์เสด็จกลับจากการโปรด พระพุทธมารดาในเทวโลก ประเพณีการทำบุญกุศล เนื่องในวันออกพรรษานี้ ทุกวัดในประเทศไทย ก็มีพิธีเหมือนกันหมด จะผิดกันก็เพียงแต่สถานที่ ที่สมมติว่าเป็นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เท่านั้น
ในจังหวัดกำแพงเพชร จัดการทำบุญออกพรรษากันอย่างยิ่งใหญ่เกือบทุกวัด และมีประชาชนไปร่วมทำบุญอย่างแน่นขนัด เนื่องจากชาวกำแพงเพชร มีจิตใจงดงามรักสงบ สนใจในบุญทานการกุศล ทำให้บรรยากาศ บุญออกพรรษาจึงคึกคัก แต่เรียบง่าย มีความสุขอย่างแท้จริง อาจเป็นเพราะกำแพงเพชร ไม่มีความเสียหายจากน้ำท่วมขัง แค่น้ำผ่านเท่านั้นเอง จึงทำให้ชาวกำแพงเพชรเกือบทุกบ้านเรือน ออกมาบำเพ็ญบุญร่วมกัน หลังจากทำบุญวันออกพรรษาแล้ว สิ่งที่ชาวกำแพงเพชร ทำทันที ไม่รอให้ทอดกฐินแล้ว คือการเทศน์มหาชาติ มีทุกวัด มีเจ้าจับจองอย่างแน่นขนัด ไม่เสื่อมคลาย เสียงแหล่ มหาเวสสันดรชาดก ดังทุกแห่ง แม้แต่การถ่ายทอดทางสถานีวิทยุ ก็ดังกระหึ่ม ไปทั้งจังหวัด อาจกล่าวได้ว่า กำแพงเพชรเป็นเมืองแห่งพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง
ประเพณีการเทศน์มหาชาติหรือมหาเวสสันดรชาดกมี มากแต่โบราณกาล เหตุที่นับถือกันว่าเรื่องมหาเวสสันดรชาดกสำคัญกว่าชาดกเรื่องอื่นๆ ก็เพราะ บารมีทั้งสิบอย่างของพระโพธิสัตว์จะปรากฏบริบูรณ์ในชาตินี้ จึงเรียกกันว่า ?มหาชาติ? และถือกันว่าหากผู้ใดฟังเทศน์มหาชาติครบ ๑๓ กัณฑ์ ทั้ง หนึ่งพันพระคาถาจบภายในหนึ่งวัน (เรียกว่าเทศน์คาถาพัน)แล้วจะได้ผลานิสงส์มาก และนิยมกันว่าเป็น สิริมงคล แม้น้ำที่ตั้งไว้ในมณฑลพิธีก็ถือกันว่าเป็นน้ำมนต์ อาจจะบำบัดเสนียดจัญไรได้ จึงเกิดประเพณีประชุมฟังเทศน์มหาชาติทุกๆ ปีทำเป็นการพิธีอย่างหนึ่งด้วย ด้วยความศรัทธา มิใช่ทำตามประเพณีเท่านั้น ความนิยมในการจัดเทศน์มหาชาติ เกิดขึ้นเพราะความเชื่อในกุศลทานบารมีอันบุคคลจะได้รับจากการฟังเทศน์ มหาชาติ ซึ่งมีความเชื่อมาแต่โบราณกาล ๓ ประการ ดังนี้
ประการแรก เชื่อกันว่าคัมภีร์มหาชาติ เป็นพระพุทธวัจนะซึ่งสมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสประทานเทศนาแก่พระภิกษุสงฆ์พุทธบริษัท ณ นิโครธาราม กรุงกบิลพัสดุ์ หากผู้ใดได้สดับย่อมเกิดสิริสวัสดิ์พิพัฒน์มงคลเป็นกุศล บุญราศีสืบไป
อีกประการหนึ่งเชื่อกันว่า พระศรีอาริยเมตไตรยเทพบุตร ซึ่งจะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในอนาคต ได้มีเทวโองการสั่งพระมาลัยมหาเถระซึ่งเป็นพระอรหันต์องค์สุดท้าย ให้มาบอกแต่มนุษย์ทั้งหลายในโลกว่า
ถ้าผู้ใดปรารถนา พบ กับศาสนาของพระองค์ก็ ให้ผู้นั้นฟังเวสสันดรชาดกอันประดับด้วยพระคาถาหนึ่งพันพระคาถาให้จบภายใน วันเดียว ให้บูชาด้วยประทีป ธูป เทียน ธง ฉัตร สารพันดอกไม้ ดอกบัว ดอกอุบล จงกลนี ราชพฤกษ์ ให้ครบจำนวนสิ่งละพัน ผลานิสงส์จะทำให้ได้พบศาสนาของพระศรีอาริย์
ประการสุดท้ายการฟังเทศน์มหาชาตินี้ องค์พระ ผู้แสดงธรรมจะใช้กระแส เสียงเป็นทำนองอันไพเราะต่างๆ เป็นที่ครึกครื้นรื่นเริง ทำให้ผู้ฟังเกิดศรัทธาเกิดความปีติซาบซึ้งใจแก่ผู้สดับฟัง เป็นอย่างยิ่ง ผู้สดับจะได้ทั้งความรู้และความสุขความรื่นรมย์ จึงมักจะเกิดทานบริจาคเป็นอันมากและผู้บริจาคทานนั้นก็จะได้รับเสียงแซ่ซ้อง สาธุการ เกิดความปีติอิ่มเอิบใจ เหมือนมีผลทานเกิดขึ้นทันตาเห็นจึงเป็นที่ชื่นชม ชื่นชอบ ของผู้ฟังโดยทั่วไป ในงานบุญครั้งนี้
งานบุญในกำแพงเพชร ไม่ว่าวันพระเล็กหรือวันพระใหญ่ ชาวกำแพงเพชรไปทำบุญกันอย่างแน่นขนัด น่าแปลกใจว่าเป็นปรากฏการณ์ ที่สำคัญ แทนที่คนจะไปทำบุญกันน้อยลง เพราะวัฒนธรรมต่างชาติ เข้ามาทำลายประเพณี แต่ชาวกำแพงเพชร กับผนึกกำลัง รักษาพระพุทธศาสนา ไว้อย่างเหนี่ยวแน่น จึงภูมิใจแทนคนกำแพงเพชรว่า กำแพงเพชร เมืองแห่งพระพุทธศาสนา อย่างแท้จริง สันติ อภัยราช
