จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

การเต้นกำรำเคียวของชาวเขาทองจังหวัดกำแพงเพชร

   การเต้นกำรำเคียว เป็นการละเล่นพื้นบ้าน หลังการเก็บเกี่ยวข้าว ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประกาศเลิกทาส กำเนิดครั้งแรกที่บ้านสระทะเล ตำบลสระทะเล อำเภอพยุหคีรี จังหวัดนครสวรรค์
   วิธีการเล่น ฝ่ายชายและฝ่ายหญิงจะยืนอยู่ฝ่ายละครึ่งวงกลม แต่ละคนถือเคียวเกี่ยวข้าวและรวงข้าวไว้คนละมือ เมื่อการละเล่นเริ่มขึ้น ฝ่าชายที่เป็นพ่อเพลงเป็นผู้เต้นออกไปกลางวงตามจังหวะปรบมือของลูกคู่และร้องเพลงเชิญฝ่ายหญิงว่า มาเถิดเอย เอ๋ยละมาแม่มา มาหรือมาแม่มา มาเต้นกำย่ำหญ้ากันเสียในนานี้เอย  แล้วแม่เพลงจะรำออกมากลางวง ร้องโต้ตอบว่า มาแล้วเอย พ่อมา มาหรือมาพ่อมา  มาหรือกระไรมาแล้ว พ่อพุ่มพวงดวงแก้ว น้องมาแล้วนายเอย ชายและหญิงจะเต้นรำคู่กันไป ผู้ยืนอยู่รอบๆวงจะเป็นลูกคู่ร้องรับปรบมือและเต้นไปตามจังหวะแล้วเปลี่ยนคู่ใหม่เช่นนี้เรื่อยๆไป บทเพลงที่ร้องมีหลายบทเช่นเพลงมา เพลงเดิน เพลงรำ เพลงบิน เพลงร่อน เพลงแถ เพลงย่าง เพลงย่อง เพลงยักเป็นต้น ใครร้องเพลงอะไรก็ทำท่าไปตามเพลงนั้น 
ชาวบ้านเขาทองที่อพยพมาจากพยุหคีรี นครสวรรค์ นำมาร้องเล่นกันที่บ้านเขาทอง ตำบลปากดง จังหวัดกำแพงเพชร   (ปล่อยเพลงในวีดีทัศน์ ขึ้นตัวหนังสือตามเนื้อเพลง)
   เพลงมา
ชาย    มากันเถิดนางเอย  เอ๋ยรา แม่มามารึมาแม่มา   พี่ชวนน้องอย่ามัวเขิน พี่ชวนน้องก็อย่ามัวช้า จวนเวไล ได้เวลา ให้ลุกขึ้นมาวงเอย
หญิง   มากันเถิดนายเอย  เอ๋ยรา พ่อมา มารึมา พ่อผมดกนกกระทา น้องก็มาแล้วเอย
   เพลงเดิน
ชาย   เดินกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่เดินเดินรึเดิน แม่เดิน ที่ลุ่มกระไรขุมบ่อ ตัวหน้าอย่าท้อ
ตีนเดิน จะพานวลน้องไปท้องพะเนิน ชมเล่นให้เพลินใจเอย
หญิง   เดินกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อเดินเดินรึเดิน พ่อเดิน หนทางระหกระเหิน ต่างคนต่าง
เดินไปเอย
เพลงบิน
ชาย   บินกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่บิน บินรึบินแม่บิน  โจ๊ะทิง กระทั่งทิงทิง วัวขี่ควาย กระต่ายขี่ลิง
บินรึบิน แม่บิน  สองตีนกระทืบดิน ใครเลยจะบินไปได้อย่างเจ้า  ใส่งอบขาวๆ รำกำงามเอย
หญิง   บินกันเถิดนายเอย  เอ๋ยราพ่อบิน บินรึบิน พ่อบิน ไม่มีเหล้าให้เจ้ากิน  แล้วเจ้าจะบินไม่ไหวเอย



   เพลงร่อน
ชาย   ร่อนกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่ร่อนร่อนรึร่อนแม่ร่อน แม่สาวบ้านเหนือเชื้อละคร แม่ช่างร่อนดีเอย   
หญิง   ร่อนกันเถิดนายเอย  เอ๋ยรา พ่อร่อนร่อนหรือร่อน พ่อร่อน พ่อเล็บมือยาวขาวชะอ้อน พ่อช่างร่อนดีเอย
   เพลงแถ
ชาย   แถกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่แถ แถหรือแถแม่แถ จะลงหนองไหน พี่จะไปหนองนั้นแน่ แม่นก
กระสาปลากระแห เอ้แถให้ติดดินดินเอย
หญิง   แถกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อแถแถรึแถ พ่อแถ นกกระสาปลากระแห แถให้ลงหนองเอย
   เพลงถอง
ชาย   ถองกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่ถองถองรึถองแม่ถอง แม่ถอง ชัดชาชาช่าชา ค่อยขยับจับจ้อง
   เอ้าถองถูกนมหญิงเอย
หญิง   ถองกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อถองถองหรือถอง พ่อถอง กล้าดีก็เข้ามาลอง จะโดนกระบองตีเอย
   เพลงยัก
ชาย   ยักกันเถิดนางเอย เอ่ยรา แม่ยัก ยักรึยัก แม่ยัก ยักตื้นกระไรติดกึก ยักลึกกระไรติดกัก (ซ้ำ) แม่
หงส์ทองน้องรัก ยักให้หมดวงเอย
หญิง   ยักกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อยักยักรึยักพ่อยัก อย่าเข้ามาใกล้น้องนัก จะโดนเคียวควักตาเอย
   เพลงย่อง
ชาย   ย่องกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่ย่อง ย่องรึย่องแม่ย่อง บุกพงอะไรแกรกๆสองมือก็แหวกนัยน์ตาก็มอง
   พบฝูงละมั่ง กวางทอง พวกเราก็จ้องยิงเอย
หญิง   ย่องกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อย่อง ย่องรึย่องพ่อย่อง ฝูงละมั่งกวางทอง ย่องมากินถั่วเอย
   เพลงย่าง
ชาย   ย่างกันเถิดนางเอย เอ๋ยรา แม่ย่าง ย่างรึย่างแม่ย่าง  ย่างกันเถิดแม่ย่าง เจอะเสือพี่ก็จะยิง
   เจอะกระทิงพี่ก็จะย่าง (ซ้ำ) ไม่ว่าเนื้อเสือเนื้อช้าง จะย่างไปฝากเมียเอย
หญิง   ย่างกันเถิดนายเอย เอ๋ยรา พ่อย่าง ย่างรึย่างพ่อย่าง เนื้อเสือเนื้อช้าง ย่างไปฝากเมียเอย

   เพลงเต้นกำรำเคียว ยังไม่หายสาบสูญไปจากสังคมไทย เพราะมีท่วงทำนองที่สนุกสนาน ตรงกับนิสัยคนไทยที่รักสนุก เมื่อได้ชมแล้วก็ชื่นชม ไปกับชาวบ้านเขาทองที่สามารถอนุรักษ์เพลงพื้นบ้านไว้ได้อย่างมี
ความสุข

                           สันติ อภัยราช