จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

                             ประพาสต้นเมืองกำแพงเพชร
              ในปีพุทธศักราช ๒๔๔๗-๒๔๕๗ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชการที่ ๕ ราชวงศ์จักรี)ทรงเสด็จประพาสต้นไปยังหัวเมืองต่างๆ เพื่อทรงสำรวจปัญหาความเดือดร้อนของพสกนิกร การเสด็จประพาสต้นนั้นเป็นการเสด็จที่มิได้มีการแจ้งล่วงหน้า ซึ่งบางครั้งพระองค์ทรงแต่งกายเป็นคนธรรมดาสามัญเพื่อที่จะทรงได้ใกล้ชิดกับประชาชนมากยิ่งขึ้น การเสด็จประพาสต้นของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทำให้พระองค์ทรงทราบปัญหาต่างๆของประชาชน และพระองค์ทรงมีพระเมตตากรุณาต่อพสกนิกรที่จะแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนต่างๆ ซึ่งนับว่าเป็นการพัฒนาประเทศชาติโดยพระมหากษัตริย์ให้มีความเจริญรุ่งเรืองทัดเทียมกับนานาประเทศ นอกจากนี้ยังเป็นการบันทึกเส้นทางในการเดินทาง,บันทึกการใช้ชีวิต,บันทึกสภาพความเป็นอยู่รวม ไปถึงสภาพของชุมชนต่างๆ ที่ทรงเสด็จผ่านในการเสด็จประพาสต้นในครั้งนั้นๆ อีกด้วย
              พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเสด็จออกจากพระราชวังดุสิต ในวันที่ ๒๗ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๔๙ โดยได้เสด็จพระราชดำเนินทางชลมรรคแม่น้ำเจ้าพระยา และได้ทรงเสด็จเข้าสู่เมืองกำแพงเพชรในวันที่ ๑๘ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๔๙และในวันที่ ๒๒ สิงหาคม พระพุทธเจ้าหลวงเสด็จขึ้นวัดวังพระธาตุ เมืองไตรตรึงษ์และทรงบันทึกลักษณะที่โดดเด่นทางสถาปัตยกรรมของพระธาตุเมืองไตรตรึงษ์ และต่อมาทรงเสด็จเข้าสู่ตัวเมืองกำแพงเพชรประทับแรมที่พลับพลาใกล้กับวัดชีนางเกา ในเช้าของวันที่ ๒๓ สิงหาคม  เวลา ๓ โมงเช้า ได้เกิดฝนตก พระพุทธเจ้าหลวงได้เสด็จไปเยี่ยมชมโบราณสถานต่างๆ ภายในเมืองกำแพงเพชร ทอดพระเนตรประตูเมืองโบราณที่ทำจากศิลาแลง ซึ่งเป็นประตูเมืองที่มีความสมบรูณ์อย่างยิ่ง ต่อมาทรงเสด็จไปวัดต่างๆ ภายในโบราณสถานเมืองกำแพงเพชร ซึ่งมีพสกนิกรชาวกำแพงเพชรมาเข้าเฝ้าอยู่เป็นจำนวนมาก  เมื่อพระพุทธเจ้าหลวงทรงเสวยพระกระยาหารกลางวันเสร็จทรงถ่ายรูปทรงคนงามกำแพงเพชรคนงาม 4 คน มี แม่หวีด  แม่ประคอง  แม่ริ้ว และแม่พิง  ทรงตรัสชม ผู้หญิงเมืองกำแพงเพชรรูปร่างดีกว่าสาวงามคนอื่นในเมืองเหนือต่อจากนั้นทรงเสด็จไปถ่ายรูปที่ศาลพระอิศวร
               ต่อมาทรงเสด็จไปที่คลองสวนหมากเมืองนครชุมเพื่อชมความงามของธรรมชาติ  พระพุทธเจ้าหลวงทรงบันทึกลักษณะของคลองสวนหมาก และได้เสด็จไปบ้านของพระโป้ พ่อค้าไม้ชาวกะเหรี่ยง แล้วลงเรือมาเสวยพระกระยาหารที่หาดกลางน้ำ  หลังจากเสวยพระกระยาหารเสร็จทรงเสด็จล่องลงมาขึ้นที่ท่าน้ำวัดพระบรมธาตุ  ซึ่งเป็นเจดีย์ที่มีลักษณะเหมือนกับเจดีย์ที่วัดวังพระธาตุเมืองไตรตรึงษ์ที่เคยเสด็จผ่านมาเป็นเจดีย์องค์ใหญ่ ๑ องค์ และเจดีย์ย่อมอีก ๒ องค์ ซึ่งพระยาตะก่าพี่ของพระโป้ได้รวมเจดีย์ทั้งสามองค์ให้กลายเป็นเจดีย์ทรงมอญเพียงองค์เดียว ที่วัดพระบรมธาตุได้มีพสกนิกรมาเฝ้ารับเสด็จอยู่เป็นจำนวนมาก  หลังจากนั้นทรงเสด็จกลับเข้ามาที่พลับพลาในตัวเมืองกำแพงเพชร และทรงให้พระเทพาภรณ์ตามขึ้นมาจากบางกอกเพื่อตัดพระเกศาของพระองค์  พระพุทธเจ้าหลวงทรงประทับแรมอยู่ที่เมืองกำแพงเพชรตั้งแต่วันที่  ๑๘ สิงหาคม ๒๔๔๙ ถึงวันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๔๔๙ เป็นระยะเวลา  ๑๐ วัน
               พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถเสด็จเมืองกำแพงเพชร
               ในรัชกาลปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราชและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ ทรงเสด็จมายังเมืองกำแพงเพชรเพื่อทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจต่างๆ ถึง ๓ ครั้งซึ่งการเสด็จในแต่ละครั้งก็ได้สร้างความปราบปลื้มปิติแก่พสกนิกรชาวจังหวัดกำแพงเพชรเป็นอย่างยิ่ง โดยการเสด็จครั้งที่ ๑ เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๑๐ เป็นการเสด็จเพื่อบวงสรวงสังเวยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช  เนืองจากเมืองกำแพงเพชรเคยเป็นเมืองที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเสด็จมาประทับแรม ๓ คืน ในคราวที่จะเสด็จไปยังเมืองแคลง  และทั้งสองพระองค์ทรงปลูกต้นสักหน้าศาลากลางจังหวัด  ครั้งที่ ๒ เมื่อวันที่๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๑๕ ทั้งสองพระองค์เสด็จพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน ณ วัดคูยาง ในวโรกาสนี้ทรงถวายพระราชทรัพย์เพื่อสร้างพระอุโบสถ นอกจากนี้ยังทรงพระราชทานนามพระพุทธรูปประธานในอุโบสถ ว่า พระพุทธวชิรปราการ และครั้งที่ ๓  เมื่อวันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๒๑  เสด็จมาพระราชทานธงแก่ลูกเสือชาวบ้านของอำเภอต่างๆ ๑๑๗ รุ่น  ในโอกาสนี้มีพสกนิกรจากหลายอำเภอมาเฝ้ารับเสด็จทั้งสองพระองค์ เป็นจำนวนมาก และทรงพระราชทานแนวทางในการจัดหาน้ำแก่ กรมชลประทาน
               การเสด็จประพาสต้นของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ เป็นการเสด็จโดยที่ไม่มีการแจ้งให้หัวเมืองทราบล่วงหน้า  ซึ่งทำให้พระพุทธเจ้าหลวงทรงทราบถึงปัญหาของชาวบ้านและทำให้ทรงแก้ไขปัญหาต่างๆของชาวบ้าน ซึ่งสร้างความปราบปลื้มปิติแก่ชาวเมืองกำแพงเพชรเป็นอย่างยิ่ง ที่พระมหากษัตริย์ทรงสนพระราชหฤทัยในความเป็นอยู่ของพสกนิกร นอกจากนี้ยังเป็นการเสด็จชม โบราณสถานต่างๆ ของเมืองกำแพงเพชร ตลอดระยะเวลาที่ทรงประทับอยู่ที่เมืองกำแพงเพชร พระพุทธเจ้าทรงมีความสำราญพระราชหฤทัยเป็นอย่างยิ่ง  สำหรับในรัชการปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถเพื่อปฎิบัติพระราชกรณียกิจในการช่วยเหลือพสกนิกรถึง ๓ ครั้ง  และนับว่าเป็นพระมหากรุณาธิคุณแก่ชาวกำแพงเพชรอย่างยิ่งที่พระมหากษัตริย์ถึง ๒ พระองค์เสด็จมายังเมืองกำแพงเพชร
         

               ชื่อนายประพันธ์    เผือกหอม  รหัสนักศึกษา ๕๕๑๑๒๑๕๒๘ ภาษาไทยห้อง ๑๕ ครับ

ดำเนินเรื่องใช้ได้ดี ตอนท้าย ยังไม่มีเอกภาพ ให้ ๙ คะแนน