จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

พระกำแพงเปิดโลก
"ปางเปิดโลก"ตามพุทธประวัติ ปางนี้เป็นปางที่พระพุทธองค์เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หลังจากการเทศนาโปรดพระมารดา และได้แสดงอิทธิฤทธิ์เปิดทั้ง 3 โลกคือ โลกสวรรค์ โลกมนุษย์ และโลกนรก ให้สามารถมองเห็นซึ่งกันและกันได้ จึงเรียกขานกันว่าปางเปิดโลก
 
พระกำแพงเปิดโลก" ที่พบส่วนใหญ่จะเป็นพระเนื้อดิน พระกำแพงเปิดโลกมีเนื้อว่านและเนื้อชินบ้างแต่ไม่มากนัก ดินที่นำมาสร้างองค์พระเป็นดินในบริเวณทุ่งเศรษฐีบริเวณคลองไพร ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพช  จึงมีความหนึกนุ่มและละเอียด เมื่อได้รับการสัมผัสจะมันวาว มีคราบนวลกรุ รารัก และคราบไคล และแร่ดอกมะขาม  ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ประการสำคัญ ของพระเครื่องเมืองกำแพง
 
พระกำแพงเปิดโลกมี ๓ พิมพ์ คือ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์กลาง และพิมพ์เล็ก พระกำแพงเปิดโลก นับเป็นพระพิมพ์ครึ่งซีกที่มีขนาดเล็กกะทัดรัดมาก รายละเอียดขององค์พระประธานที่ประทับยืน พระพักตร์ตรง บนอาสนะฐานสูงซึ่งมีทั้งแบบราบเรียบและแบบนูนยื่นออกมานั้น จึงไม่ค่อยปรากฏชัดเจนนักทั้งพระเนตร พระนาสิก พระโอษฐ์ และพระกรรณ แต่จะเห็นรายละเอียดของเส้นโดยรอบแสดงถึงพระเกศ วงพระพักตร์ ลำพระองค์ และพระจีวรและพระกร ซึ่งทอดยาวลงมาถึงข้อพระบาท สง่างามมาก
พระกำแพงเปิดโลก มีหลายขนาดเช่นเดียวกับพระกำแพงลีลา ขนาดเล็กที่สุดสูงประมาณ 2 ซม. ขนาดใหญ่ที่สุดสูงประมาณ 8 ซม. สำหรับขนาดนี้ตั้งแต่พิมพ์เล็ก พิมพ์กลาง และพิมพ์ใหญ่ มีขนาดลดหลั่นกันไปตามลำดับ โดยทั่วไป มี
สามแบบ คือ
 

๑.   แบบฐานยื่น  เรียกกันทั่วไปว่า กำแพงเปิดโลกยืนตอ
๒.   แบบประดิษฐานรอยพระบาท เรียกกันว่า กำแพงเปิดโลกที้งดิ่ง
๓.   แบบท่ายืนแบบทหาร
พระกำแพงเปิดโลก มีสัณฐานแตกต่างกันไป เหมือนกลีบจำปา เรียกว่า เปิดโลกกลีบจำปา  เหมือนเม็ด
ทองหลาง เรียกว่า เปิดโลกเม็ดทองหลาง  คล้ายกลีบบัว เรียกว่า เปิดโลกกลีบบัว  คล้ายเข็ม  เรียกว่าเปิดโลกเข็มเพชร
พุทธคุณ วิเศษในทาง แคล้วคลาด  ปลอดภัยในการเดินทาง ศิลปวิทยาการ อำนาจ และบารมีตลอดจนโภคทรัพย์ และเมตตามหานิยมต่าง ๆ การสำรวม ทั้งกายวาจาใจ  เป็นพระเครื่องที่มีชื่อเสียงมาแต่โบราณ ควรแก่การสะสม เพื่อเป็นสิริมงคล ในชีวิต
                  สันติ อภัยราช  ๑๖ กพ. ๕๘
(http://พระกำแพงเปิดโลก"ปางเปิดโลก"ตามพุทธประวัติ ปางนี้เป็นปางที่พระพุทธองค์เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หลังจากการเทศนาโปรดพระมารดา และได้แสดงอิทธิฤทธิ์เปิดทั้ง 3 โลกคือ โลกสวรรค์ โลกมนุษย์ และโลกนรก ให้สามารถมองเห็นซึ่งกันและกันได้ จึงเรียกขานกันว่าปางเปิดโลก พระกำแพงเปิดโลก" ที่พบส่วนใหญ่จะเป็นพระเนื้อดิน พระกำแพงเปิดโลกมีเนื้อว่านและเนื้อชินบ้างแต่ไม่มากนัก ดินที่นำมาสร้างองค์พระเป็นดินในบริเวณทุ่งเศรษฐีบริเวณคลองไพร ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพช  จึงมีความหนึกนุ่มและละเอียด เมื่อได้รับการสัมผัสจะมันวาว มีคราบนวลกรุ รารัก และคราบไคล และแร่ดอกมะขาม  ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ประการสำคัญ ของพระเครื่องเมืองกำแพง พระกำแพงเปิดโลกมี ๓ พิมพ์ คือ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์กลาง และพิมพ์เล็ก พระกำแพงเปิดโลก นับเป็นพระพิมพ์ครึ่งซีกที่มีขนาดเล็กกะทัดรัดมาก รายละเอียดขององค์พระประธานที่ประทับยืน พระพักตร์ตรง บนอาสนะฐานสูงซึ่งมีทั้งแบบราบเรียบและแบบนูนยื่นออกมานั้น จึงไม่ค่อยปรากฏชัดเจนนักทั้งพระเนตร พระนาสิก พระโอษฐ์ และพระกรรณ แต่จะเห็นรายละเอียดของเส้นโดยรอบแสดงถึงพระเกศ วงพระพักตร์ ลำพระองค์ และพระจีวรและพระกร ซึ่งทอดยาวลงมาถึงข้อพระบาท สง่างามมากพระกำแพงเปิดโลก มีหลายขนาดเช่นเดียวกับพระกำแพงลีลา ขนาดเล็กที่สุดสูงประมาณ 2 ซม. ขนาดใหญ่ที่สุดสูงประมาณ 8 ซม. สำหรับขนาดนี้ตั้งแต่พิมพ์เล็ก พิมพ์กลาง และพิมพ์ใหญ่ มีขนาดลดหลั่นกันไปตามลำดับ โดยทั่วไป มี สามแบบ คือ ๑. แบบฐานยื่น  เรียกกันทั่วไปว่า กำแพงเปิดโลกยืนตอ๒. แบบประดิษฐานรอยพระบาท เรียกกันว่า กำแพงเปิดโลกที้งดิ่ง๓. แบบท่ายืนแบบทหารพระกำแพงเปิดโลก มีสัณฐานแตกต่างกันไป เหมือนกลีบจำปา เรียกว่า เปิดโลกกลีบจำปา  เหมือนเม็ดทองหลาง เรียกว่า เปิดโลกเม็ดทองหลาง  คล้ายกลีบบัว เรียกว่า เปิดโลกกลีบบัว  คล้ายเข็ม  เรียกว่าเปิดโลกเข็มเพชร พุทธคุณ วิเศษในทาง แคล้วคลาด  ปลอดภัยในการเดินทาง ศิลปวิทยาการ อำนาจ และบารมีตลอดจนโภคทรัพย์ และเมตตามหานิยมต่าง ๆ การสำรวม ทั้งกายวาจาใจ  เป็นพระเครื่องที่มีชื่อเสียงมาแต่โบราณ ควรแก่การสะสม เพื่อเป็นสิริมงคล ในชีวิต    สันติ อภัยราช  ๑๖ กพ. ๕๘)