จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

พระร่วงเมืองกำแพง (พระกำแพงฐานหยิก)
 
    พระร่วง เป็นพระนามของกษัตริย์สุโขทัย อาจหมายถึง พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ หรือ พ่อขุนรามคำแหง หรือพญาลิไท หรือกษัตริย์ทุกพระองค์ที่ครองสุโขทัย พระเครื่องที่นามว่าพระร่วง มีที่สุโขทัย พิษณุโลก ตาก กำแพงเพชร หมายถึงตัวแทน ของพระร่วงเจ้านั่นเอง
   พระร่วงองค์นี้ หลวงพ่อตุ่น (พระครูวิเชียรคุณโชติ)   เจ้าอาวาสวัดบาง ท่านสันนิษฐานว่า ควรจะเป็นพญาลิไท คราวมาประดิษฐาน พระบรมสารีริกธาตุ และพระศรีมหาโพธิ์ ที่วัดพระบรมธาตุ หรือวัดพระธาตุ หรือวัดมหาธาตุ เมืองนครชุม เมื่อพุทธศักราช ๑๙๐๐  เป็นพระทรงเครื่อง อิทธิพลขอม สูงประมาณ ๓ นิ้วเศษ ปางมารวิชัย ขัดสมาธิเพชร  ห่มจีวรเหมือนพระเครื่องทั่วไป มีเครื่องสวมพระเศียร คล้ายมงกุฎทรงกว้างมีกรอบหน้า ทรงอาภรณ์เหมือนกษัตริย์  งดงามมาก
   ลักษณะพิเศษ พระชานุ (เข่า) กว้างกว่าฐาน จึงเรียกกันโดยสามัญว่า พระร่วงเข่ากว้าง หรือเรียกว่าพระร่วงฐานแคบ มีหลายสี  ที่ฐานด้านล่าง มีรอยหยิกทุกองค์ จึงเรียกว่า กำแพงฐานหยิก หรือกำแพงก้นหยิก มีหลายขนาด

พระร่วงนั่งพิมพ์เข่ากว้าง กรุ สปจ. พระกำแพงกรุ สปจ.(สำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดกำแพงเพชร) กรุนี้ อยู่ฝั่งเมืองกำแพงเพชร จึงเรียกกันต่อมาว่า กรุ สปจ. กำแพงเพชร แตกกรุออกมานานหลายสิบปีแล้ว มีด้วยกันหลายหลากพิมพ์ส่วนมากจะเป็นเนื้อดิน เนื้อค่อนข้างหยาบ มีคราบราดำเยอะมากเพราะพระฝังอยู่ในดินอยู่เป็นเวลาช้านาน มีขนาดเล็กที่สุด ๒.๕ ซม. และมีความแตกต่างที่ขนาดกันหลายขนาด แต่งดงามทุกองค์
พุทธคุณ ดีทางเมตตามหานิยม แคล้วคลาด ร่มเย็นเป็นสุข ทรงความเป็นธรรม  วาจาน่าเชื่อถือ ทำอะไร จะเกิดผลสัมฤทธิ์ เสมอเมตตาสูง และอำนวยโชคลาภโภคทรัพย์มิได้ขาดมือ
               สันติ อภัยราช ๑๖ กพ. ๕๘