จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

พระยารามรณรงค์สงครามรามภักดีอภัยพิริยปรากรมพาหุ (พระยากำแพงเพชร-นุช) เดิมรับราชการอยู่ที่กรุงเทพฯ ในรัชสมัยขององค์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระยากำแพงเพชร (นุช) เป็นบุตรของพระยากำแพง (เกริก สมัยกรุงธนบุรี) มีภรรยาเรียกกันว่า ท่านผู้หญิงชี แต่ชื่อจริงเรียก “กาว” เป็นราชธิดาเจ้าผู้ครองนครเชียงราย พระยากำแพงเพชร (นุช) เป็นญาติกับสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) วัดระฆังโฆสิตาราม ครั้นพระยากำแพงเพชร (นุช) ได้ไปราชการทัพหลายครั้ง มีความดีความชอบ องค์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้พระราชทาน ดาบด้ามทองฝักทองคำเป็นบำเหน็จมือ (พระแสงฯ ราชศัสตรา ประจำเมืองกำแพงแพชรในปัจจุบัน) และอีกทั้งได้รับพระราชทานตำแหน่งให้เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองกำแพงเพชร
พระยากำแพงเพชร (นุช) มีบุตรกับท่านผู้หญิงชีคือ
1. ท่านผู้หญิงแพง เป็นภรรยาพระกำแพงเพชร (นาค) มีบุตรด้วยกัน 6 คน เป็นผู้ชาย 5 คน ผู้หญิง 1 คน คือ
       - พระยากำแพงเพชร (บัว) ไปราชการทัพเวียงจันทน์ กลับมาก็ถึงอนิจกรรมในเวลานั้น
       - พระยาสวรรคโลก (เถื่อน) ลงไปรับราชการอยู่กรุงเทพฯ เป็นพระยาราชสงครามไปราชการทัพเวียงจันทน์ ได้ลาวเชลยมา 100 ครัวเรือนมีความชอบโปรดเกล้าให้ขึ้นมาเป็นพระยากำแพงเพชรแทนพี่ชายและได้รับพระราชทานลาว 100 ครัวเรือนด้วย ได้ให้เชลยตั้งบ้านเรือนอยู่วัดป่าหมู เหนือบ้านหลวงมนตรี ปัจจุบันเรียกว่า “เกาะยายจันทร์” ต่อมาได้อพยพชาวเวียงจันทน์ทั้งหมดมาอยู่ที่บ้านปากคลอง ท่านรับราชการได้ 16 ปีเศษ พระยากำแพงเพชร (เถื่อน) ก็ถึงอนิจกรรม
       - พระยากำแพงเพชร (น้อย) เป็นพระพลอยู่แล้ว ได้เลื่อนขึ้นเป็นพระยากำแพงเพชร รับราชการ 15 ปี ถึงแก่อนิจกรรม
      - พระยากำแพงเพชร (เกิด) รับราชการเป็นพระยาตากอยู่ 10 ปี ไปราชการทัพเชียงตุง กลับจากทัพ ได้เลื่อนเป็นพระยากำแพงเพชรแทนพี่ชาย อยู่ 11 ปี จึงถึงแก่อนิจกรรม (เป็นปู่ของพระกำแหงสงคราม- ฤกษ์ นุชนิยม)
     - นายสุดใจ รับราชการอยู่ที่กรุงเทพฯเป็นที่นายพลพ่าย หุ้มแพร
(ท่านทั้ง 5 นี้เคยเป็นมหาดเล็กหุ้มแพรทุกท่าน)
     - ท้าวอิ่ม เป็นท้าวอยู่ในแผ่นดินสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และรับราชการอยู่จนแผ่นดินพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4
2. ท่านผู้หญิงพลับ
3. พระฤทธิเดช รับราชการอยู่ที่กรุงเทพฯ
สายสกุลสายตรงจากพระยากำแพงเพชร (นุช) คือ  กำแหงสงคราม, กลิ่นบัว, นาคน้อย, นุชนิยม, รอดศิริ, รามบุตร, รามสูต, ศุภดิษฐ์ และอินทรสูต---เรียงตามอักษร