จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

สำรวจเมืองโบราณที่บ้านคลองสมบูรณ์ ตอนที่ ๑
หัวถนน คลองขลุง กำแพงเพชร
ตอนที่ ๑ เริ่มต้นวางแผนเดินเท้าสำรวจ
ในเขตกำแพงเพชร มีเมืองโบราณจำนวนมาก ทั้งที่หาพบและหาไม่พบ บางเมือง มีในจารึก และพงศาวดาร  ดังหลักฐานที่พบรายชื่อเมืองในจารึกวัดพระเชตุพน (วัดโพธิ์) ซึ่งจารึกไว้ในคราวซ่อมแซมวัดครั้งใหญ่ระหว่าง พ.ศ. ๒๓๗๔-๒๓๘๑ สมัยรัชกาลที่ ๓ โดยมีใบบอกเมืองขึ้นของเมืองกำแพงเพชร (เมืองโท) ว่ามี ๕ เมืองคือ
เมืองโกสามพิน ๑ (น่าจะหมายถึงเมืองโกสัมพี)
เมืองบงการบุรี ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองโบราณราช ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองนาถบุรี ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองไตรตรึงษ์ ๑
เมืองที่หายไป จากจารึกและไม่สามารถค้นพบได้แก่
เมืองบงการบุรี ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองโบราณราช ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองนาถบุรี ๑ (ไม่รู้ว่าเป็นเมืองใด)
เมืองทั้งสามจากจารึกอยู่ใกล้กับ เมืองไตรตรึงษ์ เราจึงเริ่ม หาเมือง โบราณราช และนาถบุรี เพราะอยู่ใกล้เมือง  ไตรตรึงษ์มากที่สุด  แต่ลึกจากแม่น้ำปิงเข้ามา ประมาณ ๓ ถึง ๕ กิโลเมตร โดยมีถนนสายเอเชียตัดผ่าน ดังแผนที่

 

ในบริเวณนี้ จากการสำรวจ น่าจะมีเมือง โบราณ อยู่อย่างน้อย ก็สองเมือง  คือบงการบุรี และโบราณราช ก็เป็นไปได้
  และจากจารึกหลักที่ ๘ จารึกเขาสุมณกูฏ พศ. ๑๙๑๒ ได้กล่าวถึงเมืองต่างๆ หลายเมือง ความว่า มีทั้งสระหลวง สองแคว ปากยม พระบาง ชากังราว สุวรรณภาวะ นครพระชุม เมืองที่หายไป  คือสุวรรณภาวะ ซึ่งอยู่ใกล้กับ นครพระชุม  เมืองที่เราค้นหา อาจเป็นเมืองสุวรรณภาวะ ก็เป็นได้เช่นเดียวกัน
เราจึงลงมือสำรวจ โดยการร้องขอจาก คุณธิดาภรณ์ ดิษฐา  ผู้ค้นคว้า เมืองโบราณนี้มานาน โดยเริ่มสำรวจอย่างเป็นทางการ ในวันที่ ๖ และ๗ เมษายน ๒๕๖๗ โดยมีผู้ร่วมสำรวจ หลายท่าน ทั้งชาวบ้าน ผู้นำหมู่บ้าน และนักวิชาการคนสำคัญ ดังรายชื่อ
 
 
เริ่มการสำรวจ ด้วยความมุ่งมั่น ว่าจะค้นพบ เมือง โบราณที่ หายไป คือ สุวรรณภาวะ โบราณราช และบงการบุรี  หรือไม่ โปรดติดตามตอน ต่อไป