จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

       ประเพณีทอดผ้าป่าแถว ตำบลในเมือง จังหวัดกำแพงเพชร เป็นวันที่พุทธศาสนิกชนถวายเครื่องนุ่งห่ม เครื่องไทยธรรม บูชาพระสงฆ์ ก่อนทำพิธีลอยกระทง ในเมืองกำแพงเพชร
       มีวัดสำคัญ ๓ วัด คือ วัดบาง วัดคูยางและวัดเสด็จ เนื่องจากวัดทั้งสามอยู่ใกล้เคียงกันการทำบุญในวันสำคัญ ชาวเมืองจึงนัดหมายประกอบพิธีทำบุญใหญ่หมุนเวียนไปทั้งสามวัดจะนิมนต์พระภิกษุจากวัดอื่นๆ อีกทั้งสองวัดมาทำพิธีร่วมกัน
       วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ซึ่งเป็นวันลอยกระทง ตกลงกันทำที่วัดบาง ตำบลในเมือง จังหวัดกำแพงเพชร ในตอนเย็นก่อนลอยกระทง ประชาชนทั้งผู้สูงอายุ หนุ่มสาวและเด็กแต่ละครอบครัว จะนำผ้าสบง จีวร บางครั้งก็เป็นผ้าเช็ดตัวสีเหลือง เครื่องไทยธรรม มีธูปเทียน หอมกระเทียม พริกแห้ง น้ำตาลทราย ไม้ขีดไฟ บรรจุไว้ในชลอม กระบุง  หรือภาชนะอื่นๆ เปลี่ยนไปตามสมัย ไปรวมกันที่สถานที่นัดหมายคือวัดบาง กรรมการวัดบาง จะเตรียมกิ่งไม้สด พร้อมใบไม้ ปักแสดงตำแหน่งไว้เป็นแถวๆ ราวกับเป็นป่า ชาวบ้านจะแขวนผ้าไว้บนกิ่งไม้ จึงเรียกว่า ผ้าป่าแถว  เมื่อได้ที่ปักผ้าป่าแถวแล้วเจ้าของผ้าป่าไปจับฉลากชื่อของพระสงฆ์หรือหมายเลขของพระสงฆ์มาติดไว้ที่ผ้าป่า แล้วปูเสื่อนั่งรอที่ผ้าป่าของตน พระสงฆ์ก็จะมาส่องไฟหาชื่อของท่านหรือหมายเลขของท่าน ซึ่งจะเป็นที่สนุกสนาน คอยให้กำลังใจแก่พระสงฆ์ เพื่อหาผ้าป่าที่ท่านจับฉลากได้ เมื่อพระสงฆ์พบผ้าป่าที่ท่านจับฉลากได้ ท่านก็จะทำพิธีชักผ้าป่าพร้อมกับสวดมนต์ให้พรแก่เจ้าของผ้าป่าเป็นเสร็จพิธี  
        ประชาชนจะพากันไปชมมหรสพ เช่น ลิเก หนังกลางแปลง หรือเพลงพื้นบ้าน แล้วจึงไปลอยกระทงที่ท่าน้ำวัดบาง  
        การทอดผ้าป่าแถวของตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชรนับว่าเป็นเอกลักษณ์เฉพาะท้องถิ่นที่เกิดจากความศรัทธาของประชาชน ซึ่งเตรียมผ้าป่าแถวมาทอดกันโดยมิได้นัดหมายหรือเกณฑ์กันมา นับว่าการทอดผ้าป่าแถวเป็นประเพณีของประชาชนชาวกำแพงเพชรอย่างแท้จริง
และเป็นหนึ่งเดียวในโลก ตามที่มีการสำรวจกันมา
         ในปัจจุบัน ส่วนราชการจังหวัดกำแพงเพชร ได้นำการทอดผ้าป่าแถวมาจัดกันในเทศกาลต่างๆรวมถึงงานประเพณีของจังหวัดด้วย  อาทิงานนบพระเล่นเพลง งานสารทไทยกล้วยไข่เมืองกำแพง
ซึ่งเป็นการทำการทอดผ้าป่าแถว ในระบบราชการ ที่ประชาชนทั่วไปมิได้มาร่วมงานแต่ประการใดเพียงแต่ได้ บอกกล่าวเชิญชวนหน่วยราชการ มาเป็นเจ้าภาพ มิได้ มาตามธรรมชาติหรือศรัทธา ตามแบบของประชาชน ในการทอดผ้าป่าแถวที่วัดบาง ซึ่งไม่ต้องบอกกล่าวหรือเชื้อเชิญ ไม่มีเจ้าภาพ ไม่ต้องจัดตั้ง ประชาชน จะเข้ามาทอดผ้าป่าแถวอย่างเป็นธรรมชาติอย่างแท้จริง
        ผ้าป่าแถว จึงเป็นวัฒนธรรมสูงค่าของเมืองกำแพงเพชร ที่ควรดำรงรักษาไว้ให้เป็นธรรมชาติและศรัทธาของประชาชนอย่างแท้จริง

                                                             สันติ อภัยราช