จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

พระกำแพงห้าร้อย บุ เจดีย์วัดกะโลทัย ทั้งองค์ ?

พระกำแพงห้าร้อย ลุงหอม รามสูต บุตรชายหลวงพิพิธอภัย (หวน) เล่าให้ผมฟังว่า พระกำแพงห้าร้อย บุ พระเจดีย์วัดกะโลทัยทั้งองค์ ท่านบอกว่าไร่ของท่าน อยู่บริเวณนั้น มิได้ขุดพบในกรุ อย่างที่เข้าใจกัน พงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐเรียกวัดนี้ว่า วัดยม เป็นวัดขนาดใหญ่ เป็นที่พักทัพ ของ กษัตริย์ อยุธยาโดยเฉพาะอย่างยิ่ง พระนเรศวรเคยมาประทับที่นี่เช่นกัน ลักษณะของวัดที่ปรากฏ มีเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือเจดีย์ทรงดอกบัวตูม ขนาดใหญ่ที่งดงามและสมบูรณ์ ที่สุด
พระกำแพงห้าร้อยนั้นที่ได้ชื่อเช่นนี้ก็เพราะว่าเป็นพระแผงขนาดเขื่อง รูปทรงห้าเหลี่ยม เป็นพระแบบสองหน้า แต่ละหน้าจะมีพระองค์เล็กเรียงรายอยู่ด้านละ 251 องค์ อยู่บนยอดบนสุดหนึ่งองค์ ถ้าเรารวมทั้งสองด้านก็จะมีพระองค์เล็กๆ อยู่ 502 องค์ วัดกะโลทัยนั้นส่วนใหญ่ที่องค์พระจะมีการทาทองล่องชาด(ทาชาดลงในระหว่างสิ่งที่ทาทองหรือปิดทองแล้ว).
เจดีย์วัดกะโลทัย ปิดทองไว้งดงามทั้งองค์ ส่วนที่อื่นๆ ไม่มีการทาลองล่องชาด พระกำแพงห้าร้อยนั้นพุทธคุณเด่นทางด้านแคล้วคลาด และคงกระพัน
องค์พระแต่ละองค์ที่ประ กอบเป็น "พระกำแพงห้าร้อย" มีพุทธลักษณะนูนและเด่นชัด
- องค์พระประทับนั่ง แสดงปางมารวิชัย เหนืออาสนะ
- พระเกศเป็น "เกศปลี"
- พระพักตร์รูปไข่ ไม่ปรากฏรายละเอียด พระ เนตร พระนาสิก พระโอษฐ์ ฯลฯ
- พระอุระนูนเด่นวาดเว้าลงทางช่วงล่างอย่างชัดเจน ทำให้ช่วงพระกรแลดูลึก
"พระกำแพงห้าร้อย" แต่ในปัจจุบันจะหาดูที่สมบูรณ์แบบดังกล่าวได้ยากมากๆ ที่พบเห็นกันอยู่นับเรียงกันมากที่สุดแล้วก็เห็นจะเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาดพอๆ กับพระสมเด็จมีองค์พระ 9 องค์ เราเรียกว่า "กำแพงเก้า" เนื่องจากเลข 9 เป็นเลขนำโชค หรือไม่ก็แยกออกเป็นองค์เดี่ยวๆ สามารถนำมาห้อยคอบูชาได้ และสนนราคาไม่แพงนัก ถ้าชนิดสมบูรณ์แบบลักษณะเดิมราคาจะสูงมาก ที่มาที่ไปของ "พระกำแพงห้าร้อย วัดกะโลทัย จังหวัดกำแพงเพชร" ตามพุทธประวัติว่า พระพุทธองค์ทรงบำเพ็ญบารมีทั้งหมดถึง 500 ชาติ จึงบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณตรัสรู้เป็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คนโบราณจึงได้สร้างองค์พระเรียงติดกันเป็นแผงให้ครบ 500 องค์ ตามคติความเชื่อว่าเป็นกุศลอันสูงส่ง
ปัจจุบันลูกหลาน นำพระกำแพงห้าร้อย มาตัดแบ่งกัน เพราะหายากมาก ตัด ๙ บ้าง ๖ บ้าง ๓ บ้าง ตามจำนวนพี่น้องที่ต้องแบ่งกัน บ้านใครมีพระกำแพงห้าร้อย รักษาไว้ให้ดีนะครับ วัดกะโลทัย ปัจจุบันอยูหลังโรงเรียนจงสวัสดิ์ ตนกำแพงเพชร ไปถูกทุกคน