จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

    การทอผ้าเป็นศิลปะอย่างหนึ่ง  ที่คนไทยรุ่นปัจจุบันต้องช่วยกันอนุรักษ์ไว้ในสมัยก่อน  ผู้หญิงไทยจะทำเครื่องใช้ต่างๆ ในบ้านเอง  งานสำคัญอย่างหนึ่งคือการทำเสื้อผ้า  ผ้านุ่ง ผ้าห่ม ไว้ใช้กันในครอบครัว  ในพิธีกรรมต่างๆ เกี่ยวกับการเกิด การบวช การแต่งงาน การตาย ก็ต้องใช้ผ้า ผ้าทอจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิตคนไทย
(http://pic9.in/t/pp/5h_1279935955.jpeg) (http://pic9.in/a2r4)
        กรรมวิธีและเทคนิคในการทอผ้าให้เกิดลวดลายต่างๆ เป็นเทคนิคและ ความสามารถของแต่ละคนหลักใหญ่ของการทอผ้าก็คือ การนำเส้นฝ้ายหรือไหมมาขัดกันให้เป็นลาย โดยขึงเส้นกลุ่มหนึ่งเป็นหลัก เรียกว่า เส้นยืน    แล้วใช้อีกเส้นหนึ่ง เรียกว่าเส้นพุ่ง สอดตามขวางของเส้นยืน  เมื่อสานขัดกันก็จะเกิดลวดลายต่างๆ ผ้าบางชนิด ผู้ทอจะคิดหาวิธีสอดด้ายและสอดสีสลับกัน บางวิธีก็จะจับผูกและมัดเน้นเป็นช่วงๆ หรืออาจจะยกด้ายที่ทอเป็นระยะๆ ทำให้เกิดลวดลายสวยงาม
(http://pic9.in/t/m0/ak_1279936161.jpeg) (http://pic9.in/a2r6)
(http://pic9.in/t/j8/62_1279936096.jpeg) (http://pic9.in/a2r5)
     ผู้ทอต้องสามารถจดจำลวดลายที่ตนคิดประดิษฐ์ได้ ถึงแม้แต่ละลวดลายจะมีความซับซ้อนและหลากหลาย แต่เขาก็สามารถนำมาประสานกันได้อย่างเหมาะเจาะ งดงามแสดงถึงภูมิปัญญาและความสามารถของชาวชนบทเป็นอย่างดี ผ้าทอมือจึงมีเทคนิคการทอและความสวยงามเป็นที่สุด
ผ้าทอของชาวบ้านมีรูปแบบ ระเบียบลาย ที่บ่งชี้ถึงกลุ่มของคนไทยสายต่างๆ ได้

(http://pic9.in/t/28/v0_1279936250.jpeg) (http://pic9.in/a2r7)
          ผ้าซิ่นที่นุ่ง ก็มีการทอให้แตกต่างกัน สามารถบอกได้ว่า หญิงคนใดยังเป็นโสดและหญิงคนใดแต่งงานแล้ว
   ผ้าซิ่นของหญิงมีสามีจะเป็นซิ่นที่นำผ้าสามชิ้นมาต่อกัน แบ่งเป็นส่วนบน ส่วนกลาง และส่วนเชิงแต่ละส่วนจะทอเป็นลวดลายแตกต่างกันทั้ง 3 ส่วน  ผ้าซิ่นของหญิงสาวจะเป็นผ้าผืนเดียวกันตลอดทั้งผืน อาจใช้วิธีมัดหมี่เป็นดอกเป็นลวดลายอย่างเดียวสวยงามมาก
          การผลิตสินค้าประเภทเสื้อผ้าอย่างครบวงจร หาได้ยากมาก คือเริ่มตั้งแต่ปลูกฝ้าย ปั่นฝ้าย ย้อมด้าย ทอผ้า ตัดเย็บและจัดจำหน่าย เป็นสินค้าที่มีคุณภาพจึงจะจัดจำหน่ายได้
           จังหวัดกำแพงเพชรที่บ้านหนองจอกพัฒนา ตำบลท่ามะเขือ อำเภอคลองขลุงจังหวัดกำแพงเพชร จากการแนะนำของ คุณจันทรา กุลนันทคุณ วัฒนธรรมอำเภอคลองขลุง  นัดหมายถ่ายทำรายการโทรทัศน์วัฒนธรรมเรื่อง การทอผ้าการย้อมสีธรรมชาติอย่างครบวงจร  ที่หาได้ยากยิ่ง
         ชาวบ้าน ประชาชนที่บ้านหนองจอกพัฒนา เข้มแข็งมากมารวมตัวกันราวกับนัดหมายไว้นานแสนนาน แต่ละคนแต่ละท่านทำหน้าที่ของกันและกันอย่างกระฉับกระเฉง  หัวหน้ากลุ่มคุณวิรส สอนนอก เป็นสุภาพสตรีที่เก่งมีฐานะดี  มีลักษณะเป็นผู้นำสามารถรวมผู้คนมาทำประโยชน์ให้กับหมู่บ้านได้มากขนาดนี้ถือว่ามีภาวะผู้นำที่ยอดเยี่ยม

(http://pic9.in/t/on/k5_1279936358.jpeg) (http://pic9.in/a2r8)
         ผู้ใหญ่ราตรี อ่อนสิงห์ เป็นผู้นำของประชาชนในระดับท้องถิ่น  แม้จะเป็นสตรีก็เข้มแข็งมาก ทำหน้าที่ได้เหมือนผู้ชายทุกอย่าง ความอ่อนหวานทำให้เหนือกว่าผู้ชายด้วยซ้ำ  สังคมยอมรับ  ประชาชนมีสามัคคี  
        ที่บ้านหนองจอกพัฒนาประชาชนท่านมีความสามารถในการดำเนินการ ทอผ้า ตั้งแต่ปลูกฝ้าย ปั่นฝ้าย ทำครบขั้นตอน ย้อม ทอ ตัด เย็บส่งขาย นับว่าทำได้น่าสนใจและสามารถเป็นแบบอย่างให้กับกลุ่มทอผ้าอื่นๆของกำแพงเพชร
           ศิลปะผ้าทอไทยอันมีประวัติยาวนานและมีความมั่งคั่งหลากหลาย ซึ่งสืบทอดมาแต่โบราณจนทุกวันนี้ ตกอยู่ในมือของคนรุ่นเราและรุ่นหลังจะรักษาต่อไป หน่วยงานหลาย ๆ หน่วยงานทั้งของรัฐบาลและเอกชนต่างก็ช่วยกันดำเนินการรับสนองพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในเรื่องการศึกษา ส่งเสริมและพัฒนาศิลปะผ้าทอของไทย
         จึงขอให้ทุกท่าน เมื่อจะซื้อผ้าทอมือจากกลุ่มประชาชน โปรดอย่าได้ต่อราคา เพราะว่า แต่ละผืนที่ได้มาไม่ง่ายอย่างที่คิด ราคาค่อนข้างต่ำถ้าคิดค่าแรงจะขาดทุนเลยทีเดียว
          ขอบคุณประชาชน  บ้านหนองจอกพัฒนา ตำบลท่ามะเขือ อำเภอคลองขลุงจังหวัดกำแพงเพชร ขอบคุณคุณจันทรา กุลนันทคุณ วัฒนธรรมอำเภอคลองขลุง ที่ไม่ลืมวัฒนธรรมท้องถิ่นของเราชาวกำแพงเพชร

                                                                 สันติ อภัยราช

เป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมที่ดีมากค่ะ :)