กะเหรี่ยงน้ำตกคลองลาน
ชนเผ่าปะกากะญอ หรือเดิมเรียกกันว่าชนเผ่ากะเหรี่ยง เป็นชนเผ่าที่มีการอพยพย้ายถิ่นฐานกระจายไปทั่วประเทศไทย และส่วนหนึ่งได้มาตั้งถิ่นฐานที่อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ที่บ้านกะเหรี่ยงน้ำตก ตำบลคลองลานพัฒนา อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร มีจำนวนชาวเขาประมาณ ๑๐๐ หลังคาเรือน อาชีพหลัก คือ ทำไร่มันสำปะหลังและหาของป่าขาย
ผู้นำหมู่บ้าน เล่าให้ฟังว่า ประชากรทั้งสองหมู่บ้านนี้ อพยพมาจากบนเขาบริเวณน้ำตกคลองลาน วิถีความเป็นอยู่ของชนเผ่าปะกากะญอทั้งสองหมู่บ้านนี้ ยังคงมีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นตามแบบวิถีชีวิตของชาวปะกากะญอ ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัยมากมายนัก
เรามีโอกาสได้ไปสัมผัส กับวิถีชีวิต และวิถีชุมชน ของชาวกะเหรี่ยงน้ำตกอย่างใกล้ชิด โดยการนำของ สาวชาวกะเหรี่ยงน้ำตก นาม เย้า อายุ ๒๕ปี จบจากโรงเรียนคลองลานวิทยา เธอบอกเล่าว่า เธออยู่ที่บ้านแห่งนี้ มาตั้งแต่เกิด พ่อแม่เธอ อพยพลงมาจากยอดเขาคลองลาน เมื่อราว สี่สิบปีที่ผ่านมา ตามความต้องการ ของราชการ
ท่ามกลางธรรมชาติ ของชาวเขา ความบริสุทธิ์ที่ไม่มีผลประโยชน์เข้ามาแทรกแซง เย้าแต่งชุดชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงอย่างงดงาม พร้อมกับสาวมุกสาวชาวกำแพง สวมชุดกะเหรี่ยงได้ ได้อย่างงดงามไม่แพ้กัน ไม่ทันได้คุยกันเท่าไร ความคุ้นเคยเป็นกันเอง ของคนพื้นราบอย่างเรา และชาวเขาอย่างเธอ สนิทสนมกันอย่างรวดเร็ว เธอ พาเราไป ที่บ้านยายของเธอ ที่ยังรักษาประเพณี วัฒนธรรมของชาวกะเหรี่ยงไว้ได้อย่าง ครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็นบ้านเรือน สถาปัตยกรรมของชาวกะเหรี่ยง ออกแบบบ้านได้เหมาะสมกับภูมิประเทศ ภายในตัวเรือนมีความเบ็ดเสร็จ สมบูรณ์แบบ ที่เรียกกันว่า วันสตอป เซอร์วิส เลยทีเดียว ครัวเรือนถือว่ามหัศจรรย์มาก คือ ทำครัวกลางเรือน ทำเป็นชั้นคล้ายตู้กับข้าว พื้นยังเป็นฟาก ฝาเป็นฟาก หลังคามุงด้วยใบแตน งดงามมาก เท่าที่เคยเห็นมา
กระบอกไม้ไผ่สำหรับตักน้ำเรียงราย อยู่ที่ระเบียงบ้าน แม่เฒ่า ยังใช้วิธีการตักน้ำ แบบโบราณ
ของชาวกะเหรี่ยงอยู่ อย่างเต็มใจ แลภูมิใจ ในวัฒนธรรมของตน เราลงเรือนหลังนี้ด้วยความเสียดายในความสมบูรณ์แบบและวัฒนธรรมที่มั่นคงอยู่ในเรือน
ลงเรือนหลังที่รักษาวัฒนธรรมไว้อย่างดีที่สุด แล้วไปที่หลังตรงกันข้าม กำลังตั้งใจทอผ้าเธออายุราว ห้าสิบปีเศษ แสดง วิธีการทอผ้า ตั้งแต่ ดีดฝ้าย กรอฝ้าย ทำใจฝ้าย ย้อม จนกระทั่งทอผ้า ตัดเย็บสำเร็จรูปอย่างเบ็ดเสร็จ ได้งดงามมาก ตั้งใจจะซื้อมาฝากใครสักคน แต่เธอไม่ยอมขายให้ เลยบอกว่า จองตัวใหม่ไว้ คราวหน้ามารับ
มีโอกาสบุกเข้าไปในครัว ของสาวชาวกะเหรี่ยง ต้องยอมรับรับว่า เธอ กล้าที่จะพูดคุย ต่อถ้อยต่อความ ได้อย่างชาญฉลาด ชวนเรา ขึ้นไปบนเขาคลองลานเพื่อ ไปหาน้ำมันยางมาทำไต้ เสียดายเวลาเรามีไม่มากนัก มิฉะนั้น จะได้มีโอกาสไต่เขา กับหนุ่มสาว ชาวกะเหรี่ยงเป็นแน่ คงได้บรรยากาศอีกแบบหนึ่ง อย่างแน่นอน
การได้มาสัมผัส บรรยากาศ ธรรมชาติ วัฒนธรรมประเพณี ของชาวกะเหรี่ยงน้ำตกในครั้งนี้ เป็นครั้งที่เราได้ สาระมากกว่าทุกครั้งที่ีเข้ามาเก็บข้อมูล วิถีชีวิต ของคนเรานี้ แตกต่างกันจริงๆ เกือบจะไม่กลับกำแพงเสียแล้ว บางทีนึกอยากใช้ชีวิตที่สมถะ อย่างชาวกะเหรี่ยงบ้าง คงได้รสชาติ ของชีวิตอีกแบบหนึ่ง วันนี้กลับมาด้วยความรัก และอิ่มเอมใจอย่างที่สุด
สันติ อภัยราช ๒๖ มิถุนายน ๒๕๕๕
