ถวายรายงานเรื่องเมืองกำแพงเพชร ตามนิทรรศการ ในห้องสมุดประชาชน เฉลิมราชกุมารี

[apairach]

มีคนถามมามากว่า สมเด็จพระเทพตรัสถามอะไรบ้างเมื่อชมนิทรรศการ ห้องสมุดประชาชน เฉลิมราชกุมารี กำแพงเพชร เมื่อวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๑ เวลาประมาณ ๑๖.๓๐ น.
สมเด็จพระเทพฯพระพักตร์ยิ้มแย้ม แจ่มใส สังเกตว่าพระองค์ไม่แต่งพระพักตร์ สบายๆ สวมชุดออกสีม่วง กระโปรงบาน ชุดสองท่อน เป็นชุดที่พระองค์ทรงฉลองพระองค์มาแล้วหลายครั้งเรียบง่าย ทรงผมทรงผมสั้น ปล่อยเป็นธรรมชาติ ไม่แสดงพระองค์ว่าเหนื่อย หรืออ่อนเพลียเลยทั้งที่เสด็จ มาหลายสถานที่ นับว่าเป็นพระมหากรุณาต่อชาวกำแพงเพชรยิ่งนัก
เมื่อพระองค์เสด็จขึ้นมาชั้นบนของห้องสมุด ตามมาด้วยข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ จากในกระทรวงและในกำแพงเพชรหลายท่าน ตากล้องอีกเป็นจำนวนมาก ทำให้เห้องสมุดเกือบแคบไปทีเดียว เข้าไปถวายรายงานตัว ว่า
ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบฝ่าละอองพระบาท ข้าพระพุทธเจ้า                   นายสันติ อภัยราช ปราชญ์ท้องถิ่นเมืองกำแพงเพชร ขอพระราชทาน พระบรมราชวโรกาสถวายรายงาน เรื่อง เมืองกำแพงเพชร  ด้วยถ้อยคำสามัญ ควรมิควรแล้วแต่พระองค์จะทรงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม พระพุทธเจ้าข้า
พระองค์มองมาที่หน้าของเรา แล้วพยักพระพักตร์ แย้มพระสรวล  ผมนำพระองค์ไปที่ นิทรรศการแรก เป็นเรื่องกำเนิดเมืองกำแพงเพชร  กำเนิด พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ กำเนิอพระเจ้าอู่ทอง จะกระทั่ง พระญาลิไทย เสด็จ เมืองนครชุม
พระองค์ถ่ายภาพด้วยกล้องมือถือ พร้อมกับถามว่า ทำไม เมืองกำแพงเพชร จึงเกี่ยวข้องกับแคว้นโยนกเชียงแสน ตอบพระองค์ว่า จากตำนานสิงหนวัติกุมาร กล่าวไว้ว่า พระเจ้าชัยสิริ กษัตริย์ผู้สร้างเมืองกำแพงเพชรเสด็จมาจากเมือง โยนกเชียงแสน
มาเป็นปฐมกษัตริย์ ที่เมืองไตรตรึงษ์ พระพุทธเจ้าข้า
   พระองค์หันพระพักตร์ไปที่ เจดีย์พระบรมธาตุเดิม สามองค์ ถามว่า ทำไมไม่เหมือนปัจจุบัน
   ตอบไปว่า พญาตะก่าและพะโป้ ขอบูรณะเจดีย์องค์นี้ และได้สร้างเจดีย์ทรงมอญ ครอบไว้ พระพุทธเจ้าข้า

พระองค์เสด็จมา   ตอนที่ ๒ เป็นมืองกำแพงเพชร ในสมัยอยุธยา ได้ถวายรายงานว่า มีกษัตริย์อยุธยาหลายพระองค์ เสด็จมาประทับที่เมืองกำแพงเพชร อาทิ พระเจ้าชัยราชิราช พระมหาจักรพรรดิ์ พระนเรศวร พระเอกาทศรถ พระองค์ถ่ายภาพทั้งหมด แล้วถามว่า
   เมืองกำแพงเพชร สำคัญมากเลยนะ พระนเรศวรมาประทับที่ไหนเมื่อมากำแพงเพชร  ตอบพระองค์ว่า ประทับที่วัดกะโลทัย และพักทัพหลวงที่ตำบลหนองปลิง พระพุทธเจ้าข้า
ไปที่ นิทรรศการ ตอนที่ ๓ เรืองเมืองกำแพงเพชร มีน้องผู้ชายจากกศน.พรานกระต่ายนำเสนอ วิดิทัศน์ อธิบายเมืองกำแพงเพชร
พระองค์เข้าไปถ่ายรูปแผนที่ จังหวัดกำแพงเพชร โดยเฉพาะพรานกระต่าย พระองค์ตรัสว่า มีประชาชนที่อำเภอพรานกระต่าย ถวายที่ดินให้สิบกว่าไร่ ทำไมค่าโอนถูกนัก
ผู้ว่าราชการจังหวัด ตอบว่า ที่ดินที่นี่ ราคาไม่แพง ค่าโอนจึงไม่แพง แต่ที่ดินอุดมสมบูรณ์มากน้ำท่วมทุกปี
สมเด็จพระเทพทรงพระสรวล แล้วกล่าวอย่างมีอารมณ์ขันว่านั่นซิ ที่ดินจึงราคาไม่แพง แต่ยังไม่มีแผนจะทำอะไร
นิทรรศการตอนที่ ๔ เป็นเรื่องพระสงฆ์ กับเมืองกำแพงเพชร ได้เล่าถวายเรื่องราวของพระยาจักรี มาได้ภรรยา ที่เมืองกำแพงเพชร เมื่อคราวยกทัพมาป้องกันเมืองกำแพงเพชร เป็นตำนาน สมเด็จพุฒาจารย์ โตพรหมรังษี พระเทพฯถามว่า พระพุทธยอดฟ้ารัชกาลที่ ๑ หรือ ตอบว่าใช่ และอธิบายการที่แม่งุด หรือแม่พุด ตามเสด็จเข้ากรุงเทพ  สังเกตุว่า พระองค์มีความสุข ที่ได้ฟังเรื่องราวของบรรพบุรุษของพระองค์ทีมามีส่วนสำคัญกับเมืองกำแพงเพชร
พระองค์ได้ถามถึงเจ้าคณะจังหวัด ทั้งธรรมยุติ และมหานิกายอดีตเจ้าคณะจังหวัด ถ่ายภาพเก็บไว้ เล่าให้ฟังถึง ความเป็นมาของเจ้าคณะจังหวัดกำแพงเพชร อย่างคร่าวๆ
นิทรรศการตอนที่ ๕ เรื่องเจ้าเมืองกำแพงเพชรในอดีต กราบบังคมทูล เล่าเรื่อง ในอดีต ของเจ้าเมืองกำแพงเพชร พระองค์เข้าไปถ่ายภาพแล้วถามว่า ท่านไหน ที่เข้ามาปฏิรูปการเมือง ในกำแพงเพชรยุคใหม่ ตอบท่านว่าคือพระยาวิเชียรปราการ พระองค์อ่านรายชื่อของเจ้าเมืองกำแพงเพชร ทุกพระองค์ แล้วทรงพระสรวลว่า รู้จัก ไม่กี่คน
นิทรรศการตอนที่ ๕ ตอนครูมาลัย ชูพินิจ มีคุณขนิษฐา ณ บางช้าง อายุ ๗๔ ปี ลูกสาวครูมาลัย มาถวายรายราย พร้อมเหลนครูมาลัย อายุราว ๙ปี พระองค์ถามว่าครูมาลัยเกี่ยวข้องอะไรกับเมืองกำแพงเพชร พระองค์ตรัสถามคุณขนิษฐาว่าอยู่ที่ไหนอายุเท่าไร หลานคนเล็กซึ่งเรียนโรงเรียนจิตรลดา ขอให้น้องได้เข้าเรียน โรงเรียนจิตรลดาด้วย พระองค์ตอบด้วยเมตตา แล้วหันมาถามเรื่องครูมาลัยอีกครั้ง
   ตอบพระองค์ว่า ครูมาลัยเกิดที่เมืองนครชุม เรียนที่โรงเรียนวัดพระบรมธาตุ ทำให้นวนิยาย และเรื่องสั้น ของครูมาลัย เกี่ยวข้องกับเมืองกำแพงเพชร มีฉากเป็นเมืองนครชุม และกำแพงเพชร จึงมีค่ามากมาย ได้เล่าเรื่องการทำวิจัย เรื่องทุ่งมหาราชกับประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ให้พระองค์ฟังด้วย
นิทรรศการตอนที่ ๖ เป็นเรื่องบุคคลที่สร้างชื่อเสียงให้กับเมืองกำแพงเพชร ท่านทอดพระเนตร ถ่ายภาพ อธิบายให้พระองค์ฟังที่ละคน มาถึง ท่านไพรัช ธัชยพงศ์
พระองค์ตรัสว่า มาไม่ได้ ต้องเตรียมการประชุมพรุ่งนี้ พอมาถึงดร.วิโรจน์ อิ่มพิทักษ์ ท่านถามว่า ดร.วิโรจน์ อธิการ ม.เกษตร ก็อยู่กำแพงหรือ พอมาถึงผม ท่านตรัสว่า อ้าวนี่ท่านเองวิทยากร ถึงแก้ว คงประยูร ตรัสว่ามีนักมวยด้วยหรือ พระองค์ซักถามอย่างมีความสุข ผมจะอธิบายแต่น้อย แต่จะทิ้งปริศนาไว้ให้พระองค์ถาม ตามคำที่ส่วนหน้าที่มาก่อนเสด็จแนะนำ หลังจากนั้นพระองค์ดูผลงานของแต่ละคน อย่างละเอียดพร้อมถ่ายภาพไว้ทุกคน
นิทรรศการตอนที่ ๗ เป็นงานโอทอป ชาวเขา และผลงานชาวเขา ท่านเสริมวุฒื เจ้าของโรงงานเฉาก้วย ได้กราบทูลเริ่องต้นเฉาก้วย ผมได้อธิบายถึงโอทอปที่มีเชื่อของกำแพงเพชร พระองค์เถ่ายภาพด้วยพระองค์เองทั้งหมด
นิทรรศการตอนที่ ๘ เป็นเรื่องกำแพงเพชรในยุครัตนโกสินทร์ ได้เล่าถึง รัชกาลที่ ๑ รัชกาลที่ ๕ รัชกาลที่ ๖ และรัชกาลที่ ๙ เสด็จมากำแพงเพชร พระองค์บอกว่าจำได้ เมื่อคราวมากับเสด็จพ่อสองครั้งที่กำแพงเพชร และที่ประทับใจมากในครั้งที่ ๓ ที่ได้รับถวายฎีกา เรื่องโครงการท่อทองแดง ถามว่าขณะนี้โครงการท่อทองแดง ทำไปถึงไหน อธิบายตอบว่า นอกจากกำแพงเพชรแล้วพิจิตร พิษณุโลก และสุโขทัย ต่างได้อานิสงส์ ไปอีก ๓จังหวัด ดูจากพระพักตร์ ที่มีความสุข ไม่แสดงว่าเบื่อหรืออยากให้จบ พระองค์ซักถามโครงการต่อ และได้ตอบอย่างละเอียดทุกโครงการ
นิทรรศการตอนที่ ๙ เป็นเรื่อง โครงการพระราชดำริ มีข้าราชการ มาอธิบาย บ้านเล็กในป่าใหญ่และบ้านป่าคา
นิทรรศการตอนที่ ๑๐ เป็นเรื่องโบราณวัตถุที่สำคัญของเมืองกำแพงเพชร สมเด็จพระเทพฯทอดพระเนตร ภาพพระแสงราชศัสตราประจำเมืองกำแพงเพชร และถามว่าพระแสงเล่มนี้สำคัญอย่างไร ได้อธิบายให้พระองค์ฟังว่า เป็นพระแสงประจำพระองค์ในรัชกาลที ๑ พระราชทานแก่พระยากำแพงนุช คราวไปรบชนะปัตตานี ตกทอดมาหลายชั่วคน จนในสมัยรัชกาลที่ ๕ พระพุทธเจ้าหลวงเสด็จกำแพงเพชร คนในตระกูลพระยากำแพงได้ถวายคืนและพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ได้พระราชทานให้เป็นพระแสงประจำเมือง ทรงสนพระทัยมากๆ
   ถัดมาเป็นพระเครื่องและพระบูชาของชาวกำแพงเพชร พระองค์สนใจคัมภีร์โบราณ ท่านถามว่า เรื่องอะไร ตอบว่าส่วนใหญ่ตำรายา และคัมภีร์โบราณในพระพุทธศาสนา พระองค์ถามว่าพระเครื่องกำแพงเพชร มีมากจริงๆ มีสักกี่พิมพ์ ตอบพระองค์ว่านับร้อยพิมพ์ สวยมาก และมีความศักดิ์สิทธิ์อย่างมากมาย
นิทรรศการตอนที่ ๘ เป็นเรื่อง แหล่งน้ำมันสิริกิติ์ เจ้าหน้าที่ได้เล่าถึงความเป็นมาพอสังเขป
เสด็จออกจากห้องกำแพงเพชร มาเข้าห้องนครชุม อาจารย์พจนีย์ สวัสดิรักษ์ ถวายรายงาน พออธิบายมาถึงพญาตะก่า พระองค์หันมาถามว่า พญาตะก่าเป็นใคร เป็นตำแหน่ง หรือบุคคล อ.พจนีย์ให้ช่วยตอบ ตอบพระองค์ว่า พญาตะก่า ใช้เรียกคนชาวกะเหรี่ยง ที่เข้ามาทะนุบำรุงพระพุทธศาสนา อย่างทุ่มเท ทุกคน รวมทั้งที่กำแพงเพชรด้วย พระเทพฯตรัสว่า ที่เชียงใหม่ก็มี
พระองค์ไปชมภาพที่เคยเสด็จมากำแพงเพชร หลายครั้ง อธิบายให้ทรงทราบว่า แต่ละภาพ ท่านมาเมื่อไร ครั้งใด พระองค์สนพระทัยมากๆ มาถึงช่วงสุดท้ายพระองค์ทอดพระเนตร การพิมพ์พระ เครื่อง ของป้าไก่ แล้วเสด็จไปห้องโสตทัศนศึกษา และเจ้าห้องส่วนพระองค์
   มีความสุขมากๆ ที่ได้มีโอกาส ถวายรายงาน ขอบคุณ กศน.จังหวัดกำแพงเพชร โดยเฉพาะ อ.กำจร หัดไทย แม่งานใหญ่ ที่วางใจให้มาช่วยงานแต่เริ่มต้น จนเสร็จงาน ขอบคุณ อ.พจนีย์ สวัสดิรักษ์ ปิยมิตรที่ดูแลอย่างดีโดยตลอด
            
         “ มีความรู้ดี แต่ถ้าขาดโอกาสที่ดี ความรู้ดี อาจไร้ประโยชน์”
         อ.สันติ อภัยราช บันทึกเมื่อวันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๖๑ เวลา ตีสาม